Podmokły teren nadrzeczny, nieprzeniknione lasy porastające przed wiekami pofałdowany teren powodowały, że wśród mieszkańców tych okolic przechowała się legenda o Kazimierzu Wielkim, który w drodze do Krakowa, zbłądziwszy, tu rozbił obozowisko, zbudował kapliczkę w podzięce za odnalezienie drogi, a miejsce to nazwał Błędowem. Trudno jest rozsądzić, czy nazwisko pierwszych właścicieli wsi – rodziny Błędowskich zostało przejęte od nazwy miejsca, czy też odwrotnie – osada przejęła nazwę od ich nazwiska. Dziś po lasach nie ma śladu, a jedyną większą kępą drzew jest zabytkowy błędowski park. Zastąpiły je lasy sadów największej gminy sadowiczej w Europie. Błędów jabłkiem i owocami stoi.

 

XIII wiek – w Błędowie erygowana została parafia z kościołem przy dzisiejszym Starym Rynku. Właścicielami wsi była rodzina Błędowskich herbu Półkozic, która, posiadała te ziemie do końca XVII wieku. Odkryte drewniane konstrukcje, na terenie jednego ze stawów, mogą świadczyć o istnieniu na tym miejscu wczesnej zabudowy mieszkalnej.

 

XVIII wiek – majątek kupiła rodzina Załuskich.

1770 – majątek przeszedł na własność Jakuba Zbierzchowskiego herbu Grzymała III, którego rodzina posiadała także pobliską Małą Wieś. W końcu XVIII wieku właścicielami Błędowa zostali: Józef Waliciki herbu Łada, starosta rawski i mszczonowski, wraz ze swoją żoną Klementyną ze Skarbków Kozietulskich herbu Habdank. Główną siedzibą rodziny była Nowa Wieś.

 

Początek XIX wieku – Klementyna Walicka zleciła budowę nowej rezydencji w Błędowie Fryderykowi Albertowi Lesselowi, znanemu warszawskiemu architektowi, późniejszemu budowniczemu rządowemu w Księstwie Warszawskim oraz głównemu architektowi miasta Warszawy i projektantowi przebudowy szeregu pałaców, między innymi przy ul. Miodowej, czy Błękitnego w Warszawe.

1802–1808 – trwała budowa założenia dworskiego, którego centrum stanowił charakterystyczny dla polskiego klasycyzmu parterowy dwór z piętrem jedynie w środkowej części. Dziedziniec podjazdowy wyznaczony był przez cztery parterowe pawilony (dwa mieszkalne i dwa gospodarcze – wozownia i lamus) ustawione parami, symetrycznie naprzeciw siebie. Prawdopodobnie, równolegle z budową obiektu mieszkalnego powstał także, zapewne również według wskazówek Lessla, park.

1810–1811 – dekorację malarską wnętrza nowego dworu, wykonał Robert Stankiewicz.

1812 – Klementyna Walicka wystawiła majątek w Błędowie na licytację. Nabył go włocławski kanonik katedralny, ksiądz Józef Wierciński.

1819 – majątek przechodzi w posiadanie siostry Wiercińskiego Marii Elżbiety Wiercińskiej i jej męża Ignacego Zagórskiego. Ich syn Karol Zagórski – kolejny dziedzic majątku, wkładał mnóstwo starań w unowocześnienie i uprzemysłowienie okolicy, a co za tym idzie, ożywienie gospodarcze regionu. W latach 1827–1830 założył w Błędowie osadę fabryczną zlokalizowaną na wschodnim brzegu rzeki Mogielanki. Był to początek wielokulturowego Błędowa, gdzie potem przez ponad 100 lat współistniały w delikatnej symbiozie różne wyznania i kultury, od katolickiej poczynając, przez mojżeszową, prawosławną, po protestancką. Nową osadę rozplanowano na wzór małego miasta. W centralnym punkcie umiejscowiono obszerny prostokątny rynek z czterema ulicami wychodzącymi z jego narożników. W tym czasie powstały tu, pierwsze na polskich ziemiach, zakłady wyrobów jedwabnych. W majątku funkcjonowała kuźnia mechaniczna, młyn wodny i browar.

1845 – posiadłość przeszła w ręce Jana Kantego Wołowskiego, który w kolejnym roku odsprzedał ją Janowi Chryzostomowi Kijewskiemu, warszawskiemu chemikowi i przemysłowcowi. Nowy dziedzic kontynuował rozwój gospodarczy Błędowa. W 1859 roku doprowadził do powstania tu filii żyrardowskich warsztatów tkackich. Połączono pobliskie Goliany linią kolejki wąskotorowej z Piasecznem i Warszawą. Z powodu licznych pożarów oraz niechęci okolicznych właścicieli ziemskich do przemysłowych planów dziedzica, warsztaty nie utrzymały się długo i przeniesiono je z powrotem do Żyrardowa.

1863 – na terenie zaboru rosyjskiego wybuchło powstanie styczniowe przeciw Imperium Rosyjskiemu. Jak głosi miejscowa pamięć, na starej wyniosłej jodle u zbiegu dworu i pawilonu północnego Moskale wieszali skazanych powstańców.

1882–1884 – Jan Chryzostom Kijewski ufundował nowy kościół parafialny pw. Opieki św. Józefa Robotnika. Został on umiejscowiony na głównej osi założenia dworskiego, przy powstałym 50 lat wcześniej Nowym Rynku. Stary, popadający w ruinę, kościół parafialny pw. św. Prokopa przy Starym Rynku zamieniono na kaplicę pogrzebową.

1895 – spadkobiercy Kijewskiego sprzedali majątek hrabiemu Juliuszowi Ostrowskiemu herbu Rawicz, jednemu z najbogatszych właścicieli ziemskich w ówczesnym Królestwie Polskim, autorowi Księgi herbowej rodów polskich. Majątek błędowski zajmował wówczas ponad 1000 hektarów.

 

Przed 1900 – kolejnym dziedzicem został Włodzimierz Potocki herbu Rawa. Następnie dobra odziedziczyła jego córka – Maria Izabela wraz ze swoim mężem, Czesławem Stankiewiczem (herbu Mogiła), znanym warszawskim lekarzem. Wtedy to nastąpił największy rozkwit Błędowa. Maria Stankiewiczowa zaraziła swoją pasją męża i razem tworzyli wspaniałe kolekcje roślinne oraz inwestowali w rozwój błędowskiego ogrodnictwa.

 

1900 – w pałacu przeprowadzono prace remontowe.

1910 – przeprowadzono rozbudowę parku. Zastosowano szereg unikatowych, nieznanych rozwiązań w innych majątkach na Mazowszu, za to popularnych w tradycyjnej angielskiej sztuce ogrodowej, co wskazywać może na rękę angielskiego projektanta. Wówczas posadzono wiele rzadkich i cennych gatunków drzew. W błędowskim majątku prowadzono gospodarstwo rolne i sadownicze o powierzchni około 100 hektarów, z czego połowę powierzchni zajmowały nowoczesne sady. Stankiewiczowie, obok Lubomirskich z Małej Wsi i Daszewskich z Michałowa, byli pionierami sadownictwa na terenie Grójecczyzny. Poza sadami posiadali także szkółkę roślin ozdobnych i owocowych. Specjalizowali się także w produkcji róż – błędowska plantacja była członkiem angielskiego Królewskiego Towarzystwa Hodowców Róż.

1933 – w pałacu przeprowadzono remont.

1934 – w związku z solidarnym brakiem zgody parafian na wyburzenie starego kościoła pw. św. Prokopa (zamienionego na kaplicę pogrzebową), postanowiono podtrzymać tradycję miejsca i wybudować nowy kościół. Autorem projektu nowego kościoła pw. św. Prokopa przy Starym Rynku był Jan Koszczyc Witkiewicz.

1939–1945 (II wojna światowa) – w domu stacjonowało dowództwo Wehrmachtu, a równocześnie majątek stanowił zaplecze dla działającego na tym terenie oddziału Armii Krajowej, służąc między innymi wsparciem powstaniu warszawskiemu. Po wkroczeni Armii Czerwonej stał tu podobno przez chwilę sztab marszałka Żukowa. Dobra błędowskie pozostawały we władaniu Witolda Stankiewicza do końca wojny, kiedy to w wyniku reformy rolnej majątek znacjonalizowano, zaś rodzinę właścicieli wypędzono.

 

PRL – w majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne zajmujące się sadownictwem i produkcją ryb. W pałacu i oficynach przez kilkanaście lat mieściły się mieszkania dla pracowników, magazyn oraz skład narzędzi i nawozów. Ze względu na stale pogarszający się stan budynków, pracownicy zostali przeniesieni do nowo wybudowanych mieszkań, a pałac pozbawiony opieki niszczał i popadał w ruinę. W ramach inwentaryzacji zabytków prowadzonej podczas opracowywania Katalogu zabytków sztuki w Polsce przygotowano pełną dokumentację dotyczącą założenia pałacowo-parkowego.

 

1962 – założenie dworskie zostało wpisane do rejestru zabytków.

1968–1982 – właścicielem terenu był Uniwersytet Warszawski. Miał zostać tu utworzony Dom Pracy Twórczej oraz utworzony Dom Pracy Twórczej oraz ośrodek szkoleniowy i konferencyjny. W tym czasie wykonano szereg badań, przeprowadzono pełną inwentaryzację i przygotowano projekt rozbudowy. Niewystarczające fundusze przekreśliły jednak plany władz uczelni dotyczące odrestaurowania założenia. W efekcie, po kilkunastu latach, obiekt został oddany w ręce Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W tym czasie na terenie parku nakręcono dwa filmy fabularne: Droga w świetle księżyca w reżyserii Witolda Orzechowskiego (1972) oraz Grzechy dzieciństwa w reżyserii Krzysztofa Nowaka-Tyszowieckiego (1980), w których widoczny jest wygląd budynków i parku.

1975 – na terenie błędowskiego młyna na Mogielance zamieszkał światowej sławy malarz Wojciech Fangor.

1986 – dwór przeszedł w ręce Prokuratury Generalnej. W Błędowie chciano utworzyć ośrodek szkoleniowy. Przygotowano koncepcję zakładającą odbudowę zdewastowanej historycznej zabudowy i budowę nowych obiektów.

1987 – w związku ze złym stanem technicznym dwór rozebrano. Niestety jedynie rozpoczęto prace związane z odbudową dworu. Demokratyczne zmiany roku 1989 zatrzymały projekt.

1991 – dwór wraz parkiem wrócił w ręce rodziny Stankiewiczów, spadkobierców przedwojennych właścicieli.

 

2011 – właścicielami błędowskiego zespołu dworsko-parkowego została rodzina Kapuścińskich. Od tego czasu trwają prace rewaloryzacyjne mające na celu przywrócenie obiektom dawnego piękna.

2016 – w zespole dworskim rozpoczyna działalność fundacja artystyczna Arts Gate/Arts Gardens, której fundatorami jest rodzina Kapuścińskich oraz w części folwarcznej założenia agroturystyka Błędowskie Rosy.

2025 – w Państwa obecności zespół dworski otwiera już w pełnej krasie swe podwoje, przeistaczając się w Centrum Sztuki Fundacji.

Zapraszamy zawsze najserdeczniej!

 

 

 

Podmokły teren nadrzeczny, nieprzeniknione lasy porastające przed wiekami pofałdowany teren powodowały, że wśród mieszkańców tych okolic przechowała się legenda o Kazimierzu Wielkim, który w drodze do Krakowa, zbłądziwszy, tu rozbił obozowisko, zbudował kapliczkę w podzięce za odnalezienie drogi, a miejsce to nazwał Błędowem. Trudno jest rozsądzić, czy nazwisko pierwszych właścicieli wsi – rodziny Błędowskich zostało przejęte od nazwy miejsca, czy też odwrotnie – osada przejęła nazwę od ich nazwiska. Dziś po lasach nie ma śladu, a jedyną większą kępą drzew jest zabytkowy błędowski park. Zastąpiły je lasy sadów największej gminy sadowiczej w Europie. Błędów jabłkiem i owocami stoi.

XIII wiek – w Błędowie erygowana została parafia z kościołem przy dzisiejszym Starym Rynku. Właścicielami wsi była rodzina Błędowskich herbu Półkozic, która, posiadała te ziemie do końca XVII wieku. Odkryte drewniane konstrukcje, na terenie jednego ze stawów, mogą świadczyć o istnieniu na tym miejscu wczesnej zabudowy mieszkalnej.

XVIII wiek – majątek kupiła rodzina Załuskich.

1770 – majątek przeszedł na własność Jakuba Zbierzchowskiego herbu Grzymała III, którego rodzina posiadała także pobliską Małą Wieś. W końcu XVIII wieku właścicielami Błędowa zostali: Józef Waliciki herbu Łada, starosta rawski i mszczonowski, wraz ze swoją żoną Klementyną ze Skarbków Kozietulskich herbu Habdank. Główną siedzibą rodziny była Nowa Wieś.

Początek XIX wieku – Klementyna Walicka zleciła budowę nowej rezydencji w Błędowie Fryderykowi Albertowi Lesselowi, znanemu warszawskiemu architektowi, późniejszemu budowniczemu rządowemu w Księstwie Warszawskim oraz głównemu architektowi miasta Warszawy i projektantowi przebudowy szeregu pałaców, między innymi przy ul. Miodowej, czy Błękitnego w Warszawe.

1802–1808 – trwała budowa założenia dworskiego, którego centrum stanowił charakterystyczny dla polskiego klasycyzmu parterowy dwór z piętrem jedynie w środkowej części. Dziedziniec podjazdowy wyznaczony był przez cztery parterowe pawilony (dwa mieszkalne i dwa gospodarcze – wozownia i lamus) ustawione parami, symetrycznie naprzeciw siebie. Prawdopodobnie, równolegle z budową obiektu mieszkalnego powstał także, zapewne również według wskazówek Lessla, park.

1810–1811 – dekorację malarską wnętrza nowego dworu, wykonał Robert Stankiewicz.

1812 – Klementyna Walicka wystawiła majątek w Błędowie na licytację. Nabył go włocławski kanonik katedralny, ksiądz Józef Wierciński.

1819 – majątek przechodzi w posiadanie siostry Wiercińskiego Marii Elżbiety Wiercińskiej i jej męża Ignacego Zagórskiego. Ich syn Karol Zagórski – kolejny dziedzic majątku, wkładał mnóstwo starań w unowocześnienie i uprzemysłowienie okolicy, a co za tym idzie, ożywienie gospodarcze regionu. W latach 1827–1830 założył w Błędowie osadę fabryczną zlokalizowaną na wschodnim brzegu rzeki Mogielanki. Był to początek wielokulturowego Błędowa, gdzie potem przez ponad 100 lat współistniały w delikatnej symbiozie różne wyznania i kultury, od katolickiej poczynając, przez mojżeszową, prawosławną, po protestancką. Nową osadę rozplanowano na wzór małego miasta. W centralnym punkcie umiejscowiono obszerny prostokątny rynek z czterema ulicami wychodzącymi z jego narożników. W tym czasie powstały tu, pierwsze na polskich ziemiach, zakłady wyrobów jedwabnych. W majątku funkcjonowała kuźnia mechaniczna, młyn wodny i browar.

1845 – posiadłość przeszła w ręce Jana Kantego Wołowskiego, który w kolejnym roku odsprzedał ją Janowi Chryzostomowi Kijewskiemu, warszawskiemu chemikowi i przemysłowcowi. Nowy dziedzic kontynuował rozwój gospodarczy Błędowa. W 1859 roku doprowadził do powstania tu filii żyrardowskich warsztatów tkackich. Połączono pobliskie Goliany linią kolejki wąskotorowej z Piasecznem i Warszawą. Z powodu licznych pożarów oraz niechęci okolicznych właścicieli ziemskich do przemysłowych planów dziedzica, warsztaty nie utrzymały się długo i przeniesiono je z powrotem do Żyrardowa.

1863 – na terenie zaboru rosyjskiego wybuchło powstanie styczniowe przeciw Imperium Rosyjskiemu. Jak głosi miejscowa pamięć, na starej wyniosłej jodle u zbiegu dworu i pawilonu północnego Moskale wieszali skazanych powstańców.

1882–1884 – Jan Chryzostom Kijewski ufundował nowy kościół parafialny pw. Opieki św. Józefa Robotnika. Został on umiejscowiony na głównej osi założenia dworskiego, przy powstałym 50 lat wcześniej Nowym Rynku. Stary, popadający w ruinę, kościół parafialny pw. św. Prokopa przy Starym Rynku zamieniono na kaplicę pogrzebową.

1895 – spadkobiercy Kijewskiego sprzedali majątek hrabiemu Juliuszowi Ostrowskiemu herbu Rawicz, jednemu z najbogatszych właścicieli ziemskich w ówczesnym Królestwie Polskim, autorowi Księgi herbowej rodów polskich. Majątek błędowski zajmował wówczas ponad 1000 hektarów.

Przed 1900 – kolejnym dziedzicem został Włodzimierz Potocki herbu Rawa. Następnie dobra odziedziczyła jego córka – Maria Izabela wraz ze swoim mężem, Czesławem Stankiewiczem (herbu Mogiła), znanym warszawskim lekarzem. Wtedy to nastąpił największy rozkwit Błędowa. Maria Stankiewiczowa zaraziła swoją pasją męża i razem tworzyli wspaniałe kolekcje roślinne oraz inwestowali w rozwój błędowskiego ogrodnictwa.

1900 – w pałacu przeprowadzono prace remontowe.

1910 – przeprowadzono rozbudowę parku. Zastosowano szereg unikatowych, nieznanych rozwiązań w innych majątkach na Mazowszu, za to popularnych w tradycyjnej angielskiej sztuce ogrodowej, co wskazywać może na rękę angielskiego projektanta. Wówczas posadzono wiele rzadkich i cennych gatunków drzew. W błędowskim majątku prowadzono gospodarstwo rolne i sadownicze o powierzchni około 100 hektarów, z czego połowę powierzchni zajmowały nowoczesne sady. Stankiewiczowie, obok Lubomirskich z Małej Wsi i Daszewskich z Michałowa, byli pionierami sadownictwa na terenie Grójecczyzny. Poza sadami posiadali także szkółkę roślin ozdobnych i owocowych. Specjalizowali się także w produkcji róż – błędowska plantacja była członkiem angielskiego Królewskiego Towarzystwa Hodowców Róż.

1933 – w pałacu przeprowadzono remont.

1934 – w związku z solidarnym brakiem zgody parafian na wyburzenie starego kościoła pw. św. Prokopa (zamienionego na kaplicę pogrzebową), postanowiono podtrzymać tradycję miejsca i wybudować nowy kościół. Autorem projektu nowego kościoła pw. św. Prokopa przy Starym Rynku był Jan Koszczyc Witkiewicz.

1939–1945 (II wojna światowa) – w domu stacjonowało dowództwo Wehrmachtu, a równocześnie majątek stanowił zaplecze dla działającego na tym terenie oddziału Armii Krajowej, służąc między innymi wsparciem powstaniu warszawskiemu. Po wkroczeni Armii Czerwonej stał tu podobno przez chwilę sztab marszałka Żukowa. Dobra błędowskie pozostawały we władaniu Witolda Stankiewicza do końca wojny, kiedy to w wyniku reformy rolnej majątek znacjonalizowano, zaś rodzinę właścicieli wypędzono.

PRL – w majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne zajmujące się sadownictwem i produkcją ryb. W pałacu i oficynach przez kilkanaście lat mieściły się mieszkania dla pracowników, magazyn oraz skład narzędzi i nawozów. Ze względu na stale pogarszający się stan budynków, pracownicy zostali przeniesieni do nowo wybudowanych mieszkań, a pałac pozbawiony opieki niszczał i popadał w ruinę. W ramach inwentaryzacji zabytków prowadzonej podczas opracowywania Katalogu zabytków sztuki w Polsce przygotowano pełną dokumentację dotyczącą założenia pałacowo-parkowego.

1962 – założenie dworskie zostało wpisane do rejestru zabytków.

1968–1982 – właścicielem terenu był Uniwersytet Warszawski. Miał zostać tu utworzony Dom Pracy Twórczej oraz utworzony Dom Pracy Twórczej oraz ośrodek szkoleniowy i konferencyjny. W tym czasie wykonano szereg badań, przeprowadzono pełną inwentaryzację i przygotowano projekt rozbudowy. Niewystarczające fundusze przekreśliły jednak plany władz uczelni dotyczące odrestaurowania założenia. W efekcie, po kilkunastu latach, obiekt został oddany w ręce Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W tym czasie na terenie parku nakręcono dwa filmy fabularne: Droga w świetle księżyca w reżyserii Witolda Orzechowskiego (1972) oraz Grzechy dzieciństwa w reżyserii Krzysztofa Nowaka-Tyszowieckiego (1980), w których widoczny jest wygląd budynków i parku.

1975 – na terenie błędowskiego młyna na Mogielance zamieszkał światowej sławy malarz Wojciech Fangor.

1986 – dwór przeszedł w ręce Prokuratury Generalnej. W Błędowie chciano utworzyć ośrodek szkoleniowy. Przygotowano koncepcję zakładającą odbudowę zdewastowanej historycznej zabudowy i budowę nowych obiektów.

1987 – w związku ze złym stanem technicznym dwór rozebrano. Niestety jedynie rozpoczęto prace związane z odbudową dworu. Demokratyczne zmiany roku 1989 zatrzymały projekt.

1991 – dwór wraz parkiem wrócił w ręce rodziny Stankiewiczów, spadkobierców przedwojennych właścicieli.

2011 – właścicielami błędowskiego zespołu dworsko-parkowego została rodzina Kapuścińskich. Od tego czasu trwają prace rewaloryzacyjne mające na celu przywrócenie obiektom dawnego piękna.

2016 – w zespole dworskim rozpoczyna działalność fundacja artystyczna Arts Gate/Arts Gardens, której fundatorami jest rodzina Kapuścińskich oraz w części folwarcznej założenia agroturystyka Błędowskie Rosy.

2025 – w Państwa obecności zespół dworski otwiera już w pełnej krasie swe podwoje, przeistaczając się w Centrum Sztuki Fundacji.

Zapraszamy zawsze najserdeczniej!